Massage vormt eigenlijk de oudste medische behandeling die er bestaat. Iedereen zal met de hand als een reflex naar een pijnlijke plek gaan op het lichaam; daar denk je niet over na, dat doé je gewoon. Menig kind voelt de pijn op de zere knie wegvloeien als moeder er een kusje op geeft. Omdat de Ayurveda ook bekend staat als een eeuwenoude geneeskunde heeft zij de massage hoog in het vaandel zitten. Laten we eens gaan kijken wat die massage allemaal voor ons kan betekenen.
De Ayurvedische massage, die ook wel bekend staat als de ‘abhyanga’, is bepaald geen alledaagse massage zoals deze in de Westerse landen bekend is. Zij wordt toegepast met grote hoeveelheden oliën waarvan de selectie afhankelijk is van de constitutie van de cliënt en zijn of haar eventuele klachten. In de Ayurvedische ziekenhuizen in India worden de massages toegepast nadat de patiënt eerst goed is onderzocht door de Ayurvedische dokter. Deze zal vervolgens aan de masseurs doorgeven welke oliën gebruikt dienen te worden, hoe lang de massages moeten duren en hoe vaak ze moeten worden gegeven.
Meestal worden de massages door minimaal twee masseurs tegelijkertijd uitgevoerd, maar er kunnen er ook zes aan deelnemen! De patiënt ligt daarbij op een houten droni, een soort holle plank met afvoergeultjes waarin de overblijvende olie wordt opgevangen. Het is in India een norm dat mannen door mannen en vrouwen door vrouwen gemasseerd worden. Je hoort weleens van Westerse vrouwelijke toeristen dat zij in India door mannelijke masseurs Ayurvedisch zijn gemasseerd, maar dat zijn in de meeste gevallen eerder ‘hotelmassages’ die met de echte Ayurvedische massages weinig hebben uit te staan.
Preventie
De Ayurvedische massages zijn nooit echt hard te noemen, het zijn ook geen drukpuntmassages of intuïtieve massages. Ze volgen immers bepaalde richtlijnen zoals deze door de Ayurvedische dokter zijn bepaald. Er zijn tal van ziekten die heel goed te behandelen zijn met behulp van deze massages. Pijnklachten en klachten als gevolg van stress en burn out zijn goed te behandelen. In India is het heel normaal om je om de zoveel tijd eens lekker te laten masseren; je hoeft immers niet ziek te zijn om dat te ondergaan. Integendeel: de oude-wijsheidsboeken van de Ayurveda bevelen hen vooral aan ter preventie. In de Charaka Samhita lezen wij: ‘Oliemassages maken vitaal, geven energieën en zijn genezend’ (C.S.I/5, 71 e.v.).
In veel Westerse landen raakt de Ayurvedische massage steeds meer in trek. Ook in Nederland groeit de belangstelling. Omdat hier een andere cultuur heerst, weegt de code dat mannen alleen mannen masseren en vrouwen alleen vrouwen, minder zwaar. Jammer genoeg echter is de massage hier nog niet goed ingeburgerd. Aanraking wordt nog teveel geassocieerd met erotiek en dat maakt massage wel eens verdacht als zij gepresenteerd wordt alseen therapeutische behandeling. In de Westerse landen vormt aanraking in de therapeutische sfeer steeds meer een probleem. Zowel therapeut als patiënt zijn huiverig voor het begrip ‘ongewenste intimiteiten’ en zullen er daarom op een bijna neurotische manier alles aan doen om elke aanraking te vermijden, tenzij het natuurlijk een lichamelijk onderzoek betreft. Maar het maakt de therapie echter onpersoonlijk, kil en leeg. Elkaar een hand geven gaat nog maar daarna is het afgelopen.
Maar niet alleen in de therapeutische praktijk, ook binnen het sociale verkeer is aanraking iets wat steeds meer vermeden wordt, en als het wel gebeurt als teken van begroeting, dan zijn ze niet spontaan maar eerder een beetje houterig. In mijn praktijk kom ik steeds vaker patiënten tegen die gewoon nooit meer aangeraakt worden wat letterlijk bijgedragen heeft aan hun ziekte. Wij mogen de waarde van de aanraking daarom niet onderschatten.
Een groot deel van de oorzaak, dat er steeds minder aangeraakt wordt binnen het sociale verkeer is een onterechte vorm van angst. Een aantal jaren geleden bijvoorbeeld heerste er een angst dat je door een gewone aanraking besmet kon raken door iemand die HIV had; inmiddels is de onzinnigheid van die gedachte allang aangetoond maar nog steeds lopen mensen rond die bang zijn om mensen met HIV aan te raken. Ook zijn er mensen met ernstige huidziekten die niet meer aangeraakt worden, zoals mensen met uitgebreide en zichtbare psoriasis. Deze huidziekte is absoluut niet besmettelijk, maar toch vermijdt men de aanraking omdat men van al deze zaken niet op de hoogte is.
In India is het nog veel erger; eeuwenlang is het de gewoonte geweest om iemand van een lagere kaste vooral niet aan te raken. Nog steeds kennen wij de aanduiding die de allerlaagste kasten hebben gekregen: de ‘onaanraakbaren’. Het mag bij wet verboden zijn, we zien de discriminatie als gevolg van de kaste-cultuur nog steeds in het straatbeeld van India, voor de toerist praktisch onzichtbaar, maar voor de Indiër duidelijk te zien. Het was dan ook Mahatma Gandhi die deze ‘onaanraakbaren’ de ‘Harijans’ noemde, wat betekent: ‘kinderen van God’. Wel mag gezegd worden dat de jonge generatie in India deze praktijken gelukkig verafschuwt en er steeds meer afstand van neemt.
Volgens de Ayurveda is niemand onaanraakbaar. Onaanraakbaarheid is immers niet menselijk en niet natuurlijk. Daarom zou iedereen zich vaker moeten laten masseren. Niet perse door een therapeut maar door elkaar. Wie beroepsmatig het vak Ayurvedische massage wil toepassen zal zich hierin serieus moeten scholen. Maar voor wie niet geschoold is in een massagevorm is het echt niet verboden om de andere mens lekker te masseren. Omdat niet alleen jijzelf, maar ook de andere mens een kind van God is.
Vaidya Robert H. Swami Persaud
Uit: OHM Vani 2011 nr.4
(Op de site van de Hogeschool Ayurveda Geneeskunde staat een landelijke lijst van Ayurvedische massagetherapeuten vermeld).