We leven in een individualistische maatschappij waarin we zelf willen bepalen hoe we onze kostbare tijd besteden en met wie. Ook als het gaat om spirituele activiteiten als mediteren, mantras zingen en de Gita bestuderen. We hebben niet altijd tijd of zin om naar anderen te luisteren die hun eigen spirituele ervaringen hebben. Eén op één begeleiding is veel efficiënter. Maar lopen we dan geen wezenlijke dingen mis? Hebben we anderen niet nodig bij onze spirituele groei?
Met nieuwe technieken kunnen we aan veel van onze wensen tegemoetkomen. Op internet is een massa spirituele cursussen te volgen: elke week krijg je een nieuwe meditatieles in je mailbox die je kunt openen wanneer jou dat uitkomt. Je kunt lezen over de betekenis van mantras of hoe je je kundalini-energie omhoog kunt brengen. Je kunt filmpjes bekijken van bijeenkomsten met Swamis, je kunt geluidsfragmenten downloaden en op je iPod zetten. Als spirituele zoeker word je op je wenken bediend. Er wordt gesproken over ‘instantverlichting en ‘online-moksha’. En anderen hebben we daar niet voor nodig, lijkt het wel. Toch komen veel mensen regelmatig bij elkaar om samen te mediteren of de Gita of Ramayana te lezen. Zij ervaren een meerwaarde bij het mediteren of studeren in groepsverband.
Iedereen die wel eens in een groep gemediteerd heeft, zal het verschil met alleen mediteren kennen. In een groep kun je je beter concentreren en gaat het mediteren doorgaans makkelijker. Ria mediteert tweewekelijks in een groep onder begeleiding en deelt deze ervaring: ‘Ik mediteer graag alleen, maar ook graag in een groep. Het is anders. In een groep is er automatisch meer rust en mogelijkheid om naar de stilte in jezelf te gaan. Ik voel verbinding met de anderen en kom sneller tot rust. Als je alleen mediteert lukt dat niet altijd zo gemakkelijk. Ik denk dat zo’n groep iets uitzendt, waardoor er in die ruimte al een sfeer is die het mediteren gemakkelijker maakt.
Toine van Os is landelijk coördinator van de oecumenische beweging ‘Meditatie vanuit de Christelijke Traditie’, onderdeel van de ‘World Community of Christian Meditation’. Hij is zowel met christelijke als met hindoeïstische mantrameditatie bekend. Van Os: ‘Het is de ervaring van denk ik bijna iedere wat meer ervaren mediteerder dat de innerlijke stilte zich aanmerkelijk kan verdiepen wanneer in een groep wordt gemediteerd. Hij neemt aan dat dit wordt veroorzaakt doordat het subtiele, geestelijke veld dat je met elkaar deelt wordt beïnvloed door de concentratie van aandacht en meditatie. ‘Er is minder subtiel rumoer en het wordt mogelijk in te voegen in de stroom van aandacht die op dat moment in het gedeelde veld aanwezig is. Vergelijk het met het betreden van een bibliotheek of gebedsruimte: ook daar is een stilte waarneembaar die dieper gaat dan de stilte die je in fysieke zin waarneemt.’
Een groep is vooral belangrijk wanneer je net begint met mediteren omdat goede gewoonten nog aangeleerd moeten worden. Zo kan een groep helpen om de meditatietijd uit te zitten. Als je alleen bent, heb je nu eenmaal sneller de neiging om te stoppen of steeds op de klok te kijken. Ria: ‘Het valt niet mee om de discipline op te brengen en vaak vergeet ik het ook om te mediteren. Ik probeer het elke ochtend even te doen voor ik naar mijn werk ga en verder op andere momenten wat langer, maar dat komt er niet altijd van. Regelmatig in een groep mediteren kan helpen om thuis ook meer regelmaat in het mediteren te krijgen’. ‘Eigenlijk is het nodig om meditatietijd op te eisen, ook al heb je het nog zo druk’, weet Mark uit eigen ervaring: ‘In een groep is mediteren makkelijker; je maakt er dan echt tijd voor. Een afspraak met jezelf maken is moeilijker. Al begin ik het steeds meer onzin te vinden dat ik het er te druk voor zou hebben. In het begin plande ik het mediteren om mijn andere bezigheden heen. Nu wil ik er ruimte voor maken en zeg ik ook tegen mijn omgeving: nu is het tijd om te mediteren.’
Behalve dat mediteren in groepsverband makkelijker en diepgaander is, kun je op zo’n avond ook ervaringen uitwisselen. Mirjam bestudeert met acht anderen regelmatig de Bhagavad Gita en vindt dit ‘helemaal geweldig’. ‘Naast dat de bijeenkomsten een heleboel verduidelijken, is het prettig om met mensen samen te zijn die dezelfde interesse hebben. Je kunt praten over iets wat je na aan het hart ligt zonder het idee te hebben dat je de ander verveelt of dat je beslag legt op zijn tijd. En je hoeft niet zoveel uit te leggen omdat er al een gedeeld referentiekader is. Aan de andere kant heb je wel geduld nodig om naar het verhaal van een ander te luisteren, en dat is iets dat niet erg past bij onze snelle manier van leven’. Mark: ‘Ik ben een groepsmens, maar toch zou ik niet elke avond in een groep willen mediteren. Het is erg intensief, alle drukte eromheen krijg je ook; de meningen en verhalen van anderen.’
Hij zou het liefst één op één begeleiding krijgen: ‘Ik denk dat de intensiteit dan het hoogst is.’ Maar heel reëel vindt hij privé-onderwijs niet. ‘Het werken in een groep heeft niet mijn voorkeur, maar is het best haalbare. Zeker wanneer er aan een aantal voorwaarden wordt voldaan. Bijvoorbeeld qua samenstelling en grootte. De groep moet niet te groot zijn omdat anders niet iedereen in voldoende mate aan het woord komt. En een belangrijke conditie is ook dat iedereen op dezelfde golflengte zit.’ Mark heeft een ander ideaalbeeld: ‘Het zou ideaal zijn om bijvoorbeeld een kerk binnen te kunnen lopen, niets te hoeven zeggen, ongedwongen, en om dan samen te mediteren.
Eigenlijk willen we de voordelen van een groep, maar niet de nadelen. Typisch iets van deze tijd. En waarom ook niet? Toine van Os zegt dat het van belang is om naast de groepsmeditatie ook regelmatig alleen te mediteren. ‘Men zou zich anders afhankelijk kunnen gaan voelen van de aanwezigheid van de groep. Uiteindelijk moet je toch het eigen eenzame pad volgen. Daarnaast is alleen mediteren ook behulpzaam om de nodige ‘zwaarte of gecenterdheid’ te creëren die je in staat stelt ook in moeilijkere omstandigheden tot meditatie te komen, aldus Van Os: ‘Er is meer weerstand en minder gemak, wanneer die worden overwonnen heeft dat gevolgen in positieve zin.
Manon van Dijk
Uit: OHM Vani