Een poging wagen om de uiterlijke onbekende kosmos te doorgronden wordt een hachelijke onderneming op het moment dat de menselijke middenkamer niet eerst is verkend. Stel de gemiddelde spirituele zoeker voor om op zoek te gaan naar het innerlijke licht of het innerlijke kind, de kans is groot dat deze mens te teleurgesteld raakt als er naar binnen gekeken wordt. Er is namelijk nergens in ons een waxine-lichtje te vinden. Avatar Adi Da Samray heeft zijn devotees regelmatig de oren gewassen als ze weer eens op zoek gingen naar het licht in zichzelf. ‘Er is binnenin jou helemaal niets te vinden. Alleen maar botten en organen. We zijn op fysiek niveau niet meer dan een zal met botten en organen. En daar zit echt geen lampie of kacheltje tussen. Als je wat wilt dan zul je op zoek moeten gaan naar de het licht dat je Bent.’
Het lichaam bevat jou niet. Als ze dat apparaat opensnijden dat Rawie genoemd wordt komen ze echt Rawie niet tegen. ‘Jij’ bevat het lichaam. Osho verhaalt hoe wij mensen geneigd zijn om de denken dat wij bestaan in het lichaam. Dat klopt voor Osho voor geen meter. Het lichaam bestaat in jou. Jij bent uitgestrekter dan het lichaam, grootser dan je denkvoelsysteem, weidser dan het hele universum, ja alle onbekende dimensies van de kosmos bij elkaar. Jij bent groter dan de kosmos. Het is bewustzijn waarin dit alles verschijnt.
In de levenslessen van Krishna aan Arjuna, van de mentor aan zijn leerling, komt de klassieke spiritualiteit van de Indiase traditie terug in een uiterste modern jasje. In de Indiase traditie kent men ook het onderscheid tussen lichaam en geest, maar daar gaat het niet om zo’n gespletenheid als in de westerse traditie. Het woord prakriti verwijst zo wel naar het menselijk lichaam in het bijzonder in al zijn facetten inclusief dat complexe denkvoelsysteem, ook wel de BodyMind genoemd. En de prakriti verwijst ook naar de natuur van alle wezens. Bij de prakriti hoort de schaduwwereld van de emoties, van de gevangenis die het denken kan creëren in het lichaam, van de pijn van de niet-tot-bloei gekomen intimiteit, van het niet-ontwaakte licht.
En om dat licht, daar draait het om. Dat licht, dat we niet in ons hebben, maar dat we zijn, dat licht wordt in de hindoe-traditie Purusha genoemd. Als Jezus in het Nieuwe Testament heeft over het licht verwijst naar hij meer naar het Indiase begrip Purusha, dan naar de Latijnse aanduiding Lumen (Lux). ‘Gij zijt het licht van de wereld, gij zijt het zout der aarde.’ Let op: er wordt een prachtige Nederlandse uitdrukking gebruikt. Gij zijt betekent iets anders als jij bent. Avatar Adi Da Samray zou ook nooit over zichzelf zeggen dat hij het licht van de wereld was. Net zo goed als Jezus dat niet over zijn persona gezegd zou hebben. Lastig om het verschil aan te geven. Ik = het licht. Het licht en ik zijn een… is van een fundamenteel andere betekenis dan te zeggen: ik ben dat…. Ik zou het van oorsprong Indiase begrip Tat Va Ansi ook liever vertalen met ‘Ik = Dat’ dan met ik ben Dat.
En purusha, zoals die beschreven wordt in de Vedische traditie, heeft nog een andere kwaliteit. Purusha is een afspiegeling van de innerlijke kosmos. Wat is het wezen van Krishna-bewustzijn, zo vraagt Osho zich af? Natuurlijk geeft Osho een zeer ruimtelijk antwoord op deze vraag. De kwaliteit betekent het je bewust worden van de innerlijke ruimte, de innerlijke kosmos. Deze innerlijke ruimte, deze kosmos bestaat in de steen, in de bomen, in planten en dieren, in iedere man en vrouw. ‘Op het moment dat je je bewust wordt van deze innerlijke ruimte, dit innerlijke kosmos, wordt je bevrijd van alle vormen. Dat is vrijheid. Niet dat je vrij wordt, want in deze vrijheid kun ‘Jij” als persona, als persoon, als masker niet langer bestaat. In deze vrijheid bestaat het ‘Jij’ of ‘Ik’ niet langer. Het vrij en bevrijd worden betekent dat je bevrijd wordt van jezelf.