‘Wanneer je verliezen met elkaar gaat vergelijken, kan het verlies van een ander groter of minder groot lijken dan het jouwe, maar elk verlies doet pijn,’
schrijft Elisabeth Kübler-Ross in het boek ‘Over rouw’. In deze uitzending van Hindoewijzer een gesprek met Shanta Bhikharie. Zij is hindoe-geestelijk verzorger en houdt zich sinds jaar en dag bezig met het fenomeen rouwverwerking. “Verliezen zijn zéér persoonlijk en vergelijkingen gaan nooit op,’ zegt mw. Bhikharie. ‘’Geen enkel verlies telt zwaarder dan een ander. Het is jouw verlies dat voor jou telt. Het is jouw verlies dat jou treft.’
‘Je verlies is groot en verdient je persoonlijke aanacht, zonder vergelijkingen te trekken. Jij bent de enige die de omvang van jouw verlies kan overzien. Niemand zal ooit de betekenis kennen van wat jij met de overledene deelde, niemand weet hoe diep de schaduw is die over jouw toekomst is geworpen. Jij alleen kent je verlies. Alleen jij kunt precies inschatten hoe diep de relatie ging die opeens is afgelopen.’
In de jaren zeventig was er, mede onder invloed van het hindoeïsme, sprake van een soort emancipatieproces van de menselijke ervaring. Onze menselijke ervaring telde niet of nauwelijks in de hulpverlening. Geestelijk verzorgers, maar ook artsen keken als het ware door de bril van boven naar de mens. Niet de mens telde, maar wat er vanuit boekenwijsheid over kon worden gezegd. Alles wat wij mensen zouden kunnen weten over de zin van het leven wordt ons geopenbaard van gene zijde, van de andere kant. Voor menselijke ervaring, van deze zijde, was geen ruimte. ‘Daar komt inmiddels steeds meer verandering in,’ aldus mw. Bhikharie. ‘en dat werd ook tijd.’
Hindoewijzer
Zaterdag 12 december 2015, 19.30 – 20.00 uur op Radio 5