Anders was het in Suriname. Daar werd er echt niet gedanst of gezongen als de padi binnen werd gehaald. We vierden holi omdat astrologisch was vastgesteld dat we het dan en dan moesten doen. Weken van tevoren werden zangploegen samengesteld die de chautals oefenden. Tussen de viering in de stad of op het platteland moeten wel verschillen hebben bestaan, maar welke precies, die onttrokken zich aan mijn waarneming.
In elk geval is mijn beeld stedelijk, wat wil zeggen dat we rekening moesten houden met niet-hindoestaanse kinderen en buren – hoewel ook veel islamieten meededen – en met creolen die graag mee wilden doen. Want het feest bestond niet alleen uit zingen en eten, maar ook uit ravotten. Voor veel jongelingen was dat een unieke gelegenheid om elkaar aan te raken en te betastten. Dat was overigens gauw afgelopen. Besprenkelen en natgooien met abir en water, droge kleren aantrekken, gasten te eten geven, schoonmaken, en wachten op de volgende ploeg chautalzangers die soms wel kwam en soms niet. ’s Avonds werd er ergens een of andere deftige receptie gehouden, maar voor de meeste Hindoestanen was het feest afgelopen.
In Nederland wordt het feest vooral binnenshuis gevierd. Als er in de herfst al iets buiten wordt gedaan, dan is het door scholieren. Je ziet ze soms op straat lopen, bepoederd en gekleurd, op weg naar huis. Overdag is de viering matig, want het arbeidsleven in Nederland houdt je tot in de vroege avond bezig. Wat er daarna thuis gebeurt kan vergeleken met Suriname niet veel soeps zijn. En het wekt geen verwondering meer wanneer het feest niet op diezelfde dag wordt gevierd, maar in een lokaal centrum op de eerstvolgende weekend. De eigenlijke viering vindt zodoende steeds meer plaats met kleinere groepen mensen en beperkt door een toenemend aantal regels.
Het feest is sterk afgeslankt. Daarentegen wordt er steeds meer aandacht besteed aan het ‘bezinningsmoment’. Dat was al in Suriname zo – nogmaals, ik vergelijk Suriname met het beeld uit de films en met Nederland – en die bezinning is hier toegenomen. Maar de vele betekenissen van Holi (oogstfeest, lentefeest, de verbranding van het kwaad in de vorm van de heks Kakihie) worden helaas beperkt tot enkele interpretaties. Interessanter zou zijn om na te gaan welke betekenis het holifeest of de holikaverbranding heeft in de huidige wereld. Dus in het Nederland van nu. Misschien is die verbinding niet te maken, maar dan is de holiviering gewoon een feest. Daar hoeven we niet moeilijk of religieus over te doen. Want zoals het kerstfeest is ook Holi een gelegenheid om aardig te zijn tegen elkaar.