Leven op de rand in Mumbai
Als er een stad met vele gezichten is dan is het wel de metropool Mumbai: chaotisch, divers, bruisend, rauw, druk, verpletterend mooi en tegelijkertijd afschrikwekkend en benauwd. En precies deze omschrijving past ook bij de gelaagde film Shaitan, een thriller gesitueerd in deze stad.
Mumbai vormde al eerder het decor van menig film, denk bijvoorbeeld aan Salaam Bombay van Mira Nair waarin het leven van straatkinderen in beeld werd gebracht, maar ook aan Mission Impossible Ghost Protocol, waarin acteur Anil Kapoor schitterde naast Tom Cruise in zijn rol van flamboyante miljonair in een subcultuur van opperste luxe en weelde. In de film Shaitan zien we de rauwe werkelijkheid van een andere subcultuur uit de metropool: een jonge groep vrienden van rijke afkomst, die werkelijk nergens om geven. Ze zijn vrij, intelligent, knap en hip en hun slogan in het leven luidt: ‘If you are not living on the edge you are taking up too much space’.
Trauma’s uit het verleden
De vriendenclub is hecht en doet niets anders dan het eigen genot najagen, experimenteren met grenzen en de ene na de andere gewaagde uitdaging aangaan. Het wordt steeds heftiger, de beelden steeds rauwer. De jongeren voelen zich heerser in hun eigen universum, totdat een desastreus ongeluk hier een einde aan maakt. Dan gaan alle remmen los, vallen ze over de afgrond en is er geen weg meer terug. De jongeren worden gedwongen tot handelingen die zelfs zij nooit eerder overwogen, komen terecht op duistere plekken, en merken dat de vertrouwensband van hun vriendschap onder deze omstandigheden behoorlijk onder druk komt te staan. Tegenstrijdige stemmen en demonen van binnen leiden er zelfs toe dat vrienden in dodelijke vijanden veranderen. Wie is te vertrouwen? Wie is loyaal? Kies je voor jezelf ten koste van de ander? Maar als je daarvoor kiest, kan je dan verder leven en de stemmen in je hoofd het zwijgen opleggen?
Alle jonge acteurs in de film maken indruk door de intensiteit waarmee ze acteren: Gulshan Devaiya als KC en zijn vriendengroep Dash (Shiv Pandit), Zubin (Neil Bhoopalam) en Tanya (Kirti Kulhari). Een actrice springt er echter uit: Kalki Koechlin in de rol van Amy (Amrita) Jayshankar. Koechlin is een opkomende en talentvolle actrice en heel anders dan de Indiase actrices die we meestal zien op het scherm. Ze heeft eerder gespeeld in o.a. de Bollywoodfi lm Zindagi Na Milegi Dobara, maar eigenlijk behoort ze niet tot de categorie Bollywoodactrices die superelegant en vrouwelijk films als Devdas tot grote hoogtes kunnen brengen. Als een echt arthouse-actrice kan ze met haar tengere gestalte en doordringende blik als geen ander een jonge vrouw met mentale problemen en maniakale trekken neerzetten. In het verhaal wordt ze constant achtervolgd door trauma’s uit het verleden. Het zijn deze herinneringen die haar ertoe brengen zich aan te sluiten bij de vriendengroep. Ze wil namelijk niets liever dan op de rand leven, omdat anders te veel ruimte ontstaat voor nadenken.
Moedeloos makende corruptie
De jonge pasgetrouwde inspecteur Arvind Mathur wordt erop uit gestuurd om de criminele zaak waar de jongeren bij betrokken raken te onderzoeken. En dit biedt een kijkje in de moedeloos makende corruptie binnen het Indiase politieapparaat, waar al talloze films en boeken over zijn verschenen. Tijdens het onderzoek blijkt dat als hij de zaak aan het licht brengt, hiermee ook de lelijke en niet-legale processen van het politieapparaat worden bloot gelegd. Iets waar zijn superieuren niet om staan te springen.
De wijze waarop de jongeren hun berg aan problemen willen oplossen, wordt gaandeweg steeds hachelijker: een in scène gezette ontvoering van een van de vrienden waarbij de ouders om losgeld worden gevraagd, wat ontaard in een hevig mediaspektakel. De ‘oplossing’ van de vriendengroep raakt aan een ander thema in de gelaagde film: jongeren die hun ouders en alles wat zij daarvan krijgen voor lief nemen. Er automatisch vanuit gaan dat ouders er zijn om hen niet alleen financieel te steunen, maar ook als vanzelfsprekend gebeld kunnen worden voor iedere financiële wens, of om hen uit de brand te helpen. Een interessante vraag is dan: waar eindigt steun vragen en overschrijdt dit de grens naar misbruik maken van de liefde van ouders voor hun kinderen?
Vernieuwende standaard
Op een bescheidener niveau loopt door de film ook een liefdesthema die de laatste tijd steeds vaker lijkt voor te komen: jong gehuwden die binnen een jaar weer scheiden. Het jonge echtpaar wordt in de film gevolgd door kwelgeesten en vragen, maar dan van een heel andere aard dan die van de vriendengroep. Volg je je boosheid en loop je weg? Of zet je door en probeer je ook te kijken naar je eigen fouten en begrip te krijgen voor het standpunt van de ander?
De film Shaitan zet een vernieuwende standaard neer op meerdere gebieden. De film is niet geschikt voor iedereen – Shaitan is absoluut geen standaard Bollywoodfilm voor de hele familie, maar voor de kijker die geprikkeld wil worden is dit een echte aanrader. Intrigerend is bijvoorbeeld dat de film geen echte helden bevat. Goed en kwaad en de scheidslijnen daartussen zitten allemaal in de verschillende personages.
En dan het camerawerk: dat is net zo hip en cool als de vriendengroep zelf. De koortsachtige beelden krijgen glamour, en juist die combinatie fascineert en zorgt ervoor dat je wil blijven kijken. Sommige scenes hebben iets weg van een MTV-videoclip. Er zitten schitterende slow-motion-shots in waarbij je als kijker wordt meegevoerd in de jacht van de vrienden naar constante spanning, hun roes na drank en drugs, het leven op de rand-gevoel, maar ook als ze worden geplaagd door innerlijke kwelgeesten.
Met director Bejoy Nambiar heeft India er een talentvolle en veelbelovende filmmaker bij. Aan de enorme boom van de Indiase filmwereld zit nu een flitsende arthouse-tak. Interessante manieren om een verhaal vertellen en te filmen zagen we al eerder in spraakmakende films van director Anurag Khasyap, eveneens maker van niet-commerciële arthouse-films.
Het is dan ook niet vreemd dat hij de film Shaitan heeft mede-geproduceerd (voor de liefhebber nog een leuk detail: actrice Kalki Koechlin is de vrouw van Kashyap).
Achtervolgd worden door innerlijke stemmen die ons proberen te vertellen dat we iets verkeerds doen, variërend van relatief onschuldige demonen uit ons dagelijks leven tot obsessies en trauma’s uit het verleden, is iets waar iedereen aan kan relateren. De film, en de manier waarop het verhaal gebracht wordt is weliswaar niet voor de tere ziel: rauw, realistisch, hard en onverbloemd, maar zal hoe dan ook blijven hangen bij de kijker die durft.
Auteur: Shantie Jagmohansingh, OHM Vani 4e kwartaal 2012