Terug naar pagina Navratri, de negen nachten ter ere van Shakti
Navarātrī betekent ‘negen nachten’. Het feest wordt twee keer per jaar gevierd: de eerste keer in het voorjaar en de tweede keer in het najaar.
Dit feest heeft drie aspecten:
a. Het is de verering van Devi, de vrouwelijke kracht in de natuur
b. Het markeert de vastentijd voor Hindoes en
c. In het najaar ‘oktober – november’ vindt de pitri-puja plaats, de verering van voorouders. Uiteraard geldt dit slechts voor hen die erin geloven.
Hoewel er tal van namen aan de Moeder Godin Devi (Mata) is gegeven, wordt zij in de regel onder negen namen vereerd, nl. Durga, Parbati, Minakchi, Devi of Mahadevi, Anapurna, Skandmata, Kali of Mahakali, Bramhacarani en Gauri of Mahagauri.
Devi is synoniem voor shakti of de allesomvattende goddelijke kracht in het universum. Met shakti bedoelen we de creatieve kracht en energie die deze schepping in beweging brengt, maar ook de kracht van het denken en de alwetendheid. Het transcenderende aspect van God is statisch; shakti is het dynamische aspect van God en tevens het vrouwelijke principe. In het Hindoeïsme wordt gezegd, dat de god Shiva zonder shakti een lijk is, onbeweeglijk, statisch en zonder Shiva heeft zijn shakti Durga geen bestaan.
Shiva is zuiver bewustzijn en shakti is de kracht, die alles in beweging brengt. God Shiva en shakti zijn als vuur en zijn warmte, onafscheidelijk verbonden met elkaar. Een illustratie hiervan: een batterij bevat de kracht van elektriciteit, maar dan in statische, potentiële vorm. Een batterij op zich kan geen elektriciteit voortbrengen. Je kunt de batterij overal met je meenemen, zonder dat iemand hoeft te weten dat dit object een dergelijk energetisch vermogen in zich houdt. Niets wijst op het potentieel aan energie. Maar op het moment dat deze batterij wordt aangesloten in een stroomkring, transformeert deze potentiële kracht zich in een wonderbaarlijk verschijnsel afhankelijk van het apparaat waarop de batterij is aangesloten. De energie verplaatst zich met een enorme snelheid en het kan een schok veroorzaken. Het manifesteert zich bijvoorbeeld als licht in een lamp, als vriezende kou in de koelkast, als hitte in een elektrische snelkoker of als geluid en beeld in een audiovisueel apparaat.
Moeder – Shakti – is de elektriciteit uit de batterij, de kracht van het zonlicht, de diepte van de oceaan, de beweging van onze handen, de geur van bloemen, de muzikale klanken, het gevoel van ons menszijn. Zij is al wat het leven in dit universum inhoudt! Zij is prakriti, moeder natuur. Daarin zijn de drie guna’s, de geaardheden, werkzaam namelijk: sattva, harmonie, zuiverheid, rajas, beweeglijkheid, en tamas, inertie (traagheid). Wij worden beheerst door deze drie guna’s. Devi echter beheerst de guna’s. Shakti als primaire energie overstijgt onze beperkte zintuiglijke waarneming. Zij wordt aanbeden, aangeroepen en afgebeeld in drie verschillende aspecten: de scheppende kracht als Sarasvati, de onderhoudende kracht als Lakshmi en de vernietigende kracht als Kali, Durga of Parvati. Kali, Durga en Parvati horen bij het principe Shiva. Zij heeft verschillende vormen en verschillende namen. Zij is ook bekend als Uma (zij die inzicht brengt). Als Annapurnadevi wordt zij gezien als de schenkster van voedsel, ook van geestelijk voedsel. In één van de mythische verhalen staat dat zij aan Shiva elke morgen rijst offert, hetgeen vervolgens aan alle ronddolende sadhu’s (asceten en monniken) gegeven wordt. Parvati is ook de beschermvrouwe van de gerechtigheid. Ze heeft meerdere karakters. Zij is zachtaardig en eerbiedwaardig als een moeder. In deze hoedanigheid wordt ze Durga genoemd. In de hoedanigheid van Kali is zij grillig en bloeddorstig. Als Durga bereidt ze een leeuw als rijdier en heeft zij acht armen met verschillende attributen in elke hand. Het berijden van een leeuw betekent dat ze de oppermacht heeft over de natuur en niet geraakt wordt door de guna’s.
Tijdens dit feest wordt Durga-puja uitgevoerd, een dienst ter verering van Durga-mata. De viering eindigt op de tiende dag. Durga is de manifestatie van shakti (energie). De vrouw staat symbool voor shakti, maar in werkelijkheid is energie noch vrouw noch man. Zij is slechts een kracht die zich in verschillende vormen manifesteert voor verschillende doeleinden, waar wij haar voor aanwenden. Tijdens het Navaratri mag de viering, de puja, uitgebreid dag en nacht doorgaan, maar wordt bij voorkeur ’s nachts gedaan, omdat dan de negatieve krachten in de mens en in de natuur heel sterk manifest zijn. Door de puja worden deze negatieve krachten geëlimineerd of gekalmeerd. De meeste gelovigen houden tijdens de navaratri een verering (puja) thuis of in een tempel, een mandir. De Durga-puja kan overigens door het jaar heen worden gehouden; niet alleen in de twee eerder genoemde perioden voor de viering van de navaratri puja. De dag en datum voor de puja moeten echter wel astrologisch vastgesteld worden. De twee genoemde perioden voor het houden van de Durga-puja zijn ook de tijden voor hindoes om te vasten.
Srimati Devi Koeldiep