Prachtige woorden voor in een film of een songtekst. Maar in de realiteit ligt dit een stuk ingewikkelder, zo heb ik inmiddels gemerkt. Om daadwerkelijk je passie in het leven te volgen, heb je een flinke dosis lef, doorzettingsvermogen en zelfvertrouwen nodig. En ook niet geheel onbelangrijk, je moet bereid zijn opofferingen te maken. Deze ‘ingrediënten’ garanderen echter nog niet het succes, dat iedereen in het leven nastreeft. En dat is dan ook meteen het grote risico dat kleeft aan deze idealistische en vaak geromantiseerde levenskeuze; je zal er werkelijk alles voor moeten opgeven en dan is het nog maar de vraag of je het beoogde succes behaalt.
Wat ik heb gezien bij de personen die ik heb gevolgd voor deze uitzending van Chatney is dat er bij hen allen op een gegeven moment een keerpunt is geweest. Een moment waarop ze beseften dat ze een geheel andere koers wilden varen dan wat er door hun omgeving werd verwacht. Bij de een was dit keerpunt vroeger in het leven, bij de ander kwam het later, maar het ging steeds om verandering.
Nu heeft iedereen wel eens een moment, of zelfs een periode in het leven wanneer je denkt: ‘Waar ben ik nou mee bezig? Is dit echt wat ik wil?’ Maar voor de meesten geldt dat het bij deze vragen of twijfels blijft. Waarom zou je immers van het veilige, gebaande pad afwijken voor iets wat misschien maar een bevlieging is? Je ware passie word je namelijk ingegeven vanuit je diepste zelf, je ziel. Maar het contact met de ziel is bij de meeste mensen dusdanig vertroebeld als gevolg van de interactie en vereenzelviging met het aardse bestaan dat deze slechts nog kan worden bereikt door middel van meditatie, wat veel concentratie en devotie vergt. De stem van de ziel is dus voor velen onduidelijk, slecht verstaanbaar.
Hoe kan je dan toch deze ‘verandering’ in je leven bewerkstelligen op het moment dat je merkt dat je dat nodig hebt? Zijn het dan alleen helden die voor hun ware passie kiezen en vervolgens succesvol worden, terwijl de rest onderdrukt blijft door het verwachtingspatroon van onze samenleving? Bang om een risico te nemen, maar wel een leven lang met de vraag rondlopen: ‘Wat als…?’
Misschien bieden de woorden van Swami Vivekananda wel een oplossing. In zijn boek over de Vedanta (letterlijk: ‘eind van de Veda’s’) stelt hij dat verandering altijd subjectief is. Daarmee bedoelt hij dat elke omgeving kan worden overwonnen wanneer het subject van die omgeving zelf veranderd. Hij maakt de vergelijking met de evolutie: overwinning op de natuur vindt steeds plaats door verandering in het subject; de amoebe die, om obstakels te overwinnen, steeds een ander lichaam aanneemt, totdat hij een mens is.
Pas deze theorie toe op menselijke relaties en je ziet dat overwinning van (sociale) druk alleen totstandkomt door verandering in het subject, de persoon op wie deze verwachtingen worden geprojecteerd. ‘Als je bestand bent tegen alle haat, voel je nooit haat. Als je gehard bent tegen alle woede, ben je nooit boos.’ Het subjectieve moet zich dus vervolmaken, volgens Swami Vivekananda.
Simpel gezegd kan verandering dus alleen worden bewerkstelligd als je zelf de verandering bent. Het heeft geen zin om tegen je omgeving te vechten en proberen die te veranderen. Als jij jezelf aanpast naar wens heb je minder of geen last meer van diezelfde omgeving. Het is overigens niet alleen Swami Vivekananda die tot dit inzicht kwam. Wie kent immers niet de bekende uitspraak van Mahatma Gandhi: ‘Wees de verandering die je in een ander wilt zien.’?
Dus ook bij het volgen van je passie gaat het in essentie en in eerste instantie om een inwendige verandering. Een innerlijk besef. Door hier zelf gehoor aan te geven, projecteer je jouw verandering als het ware op je omgeving. Deze innerlijke verandering die zich uiteindelijk manifesteert in een uiterlijke verandering, maakt je vervolgens bestand tegen de obstakels uit de omgeving.
Als ik het zo bekijk, is het volgen van je passie dus meer een innerlijke strijd dan een strijd met je omgeving. De oplossing ligt in onszelf. Laten we de woorden van de vele wijzen die ons zijn voorgegaan meedragen in ons hart en dankbaar gebruikmaken van de door hun verschafte inzichten.
Het zijn overigens niet alleen oude wijzen uit lang vervlogen tijden die ons deze inzichten aanreiken. Toevallig luisterde ik vandaag naar het nummer ‘Man in the Mirror’ van Michael Jackson en ik dacht: ‘Het is gewoon wonderbaarlijk hoe deze man deze diepe en gewichtige boodschap, die zijn oorsprong vindt in een eeuwenoude filosofie, zo prachtig en treffend weet te verwoorden, zodat deze kennis voor een zo breed mogelijk publiek toegankelijk wordt.’
Het is echter aan een ieder van ons wat we er uiteindelijk mee doen…
Monique Badloe, 27 april 2011