Het voltooid leven. Toen ik de term zo voor het eerst voorbij hoorde komen, kon ik me er concreet weinig bij voorstellen, evenmin dat er in Nederland een belangenvereniging actief is die zich inzet voor het aanwakkeren van een maatschappelijke discussie hierover. De belangrijkste vraag daarbij is of mensen vanaf een bepaalde leeftijd, die niet aan een ziekte lijden, maar toch klaar zijn met het leven, in de gelegenheid moeten worden gesteld om vrijwillig uit het leven te stappen, zonder tussenkomst van een arts.
Tijdens een publieksdebat over het voltooid leven sprak ik een man die beweerde al tien jaar klaar te zijn met het leven. Maar de dood wil maar niet komen. Volgens hem is het aan hem, en aan hem alleen, om te bepalen wanneer het genoeg is. Niemand anders kan dat weten, geen arts, geen hulpverlener en zelfs niet God… Wanneer ik de man zie en kijk hoe hij praat, zie ik op het eerste gezicht een vrolijke en levenslustige man voor me. Niks aan hem verraadt hoe hij op dit moment in het leven staat. Wat is het dan toch dat veroorzaakt dat hij op zo een luchtige en open wijze praat over het leven dat hij klaar is te verlaten? En wat doet het met zijn omgeving?
Ik legde het geval voor aan mijn zus en zij vond het enorm egoïstisch om zoiets te doen. Heeft die man dan geen familie of vrienden? En zelfs als hij die niet zou hebben, is er dan geen samenleving meer die hij op de een of andere manier zou kunnen dienen? Mijn moeder vond dat het alleen aan God is om te bepalen wanneer het jouw tijd is om deze aarde te verlaten. Als de mens zich hiermee gaat bemoeien wordt er een natuurlijk proces verstoort.
Ik denk dat hier vanuit een hindoeïstische visie wel wat voor valt te zeggen, maar ook dan valt er nog van alles te relativeren. Is het bijvoorbeeld niet zo dat de stand van de medische wetenschap er nu voor zorgt dat mensen in Nederland zo oud worden? Vroeger ging men dood aan een longontsteking, nu kom je er met een goede dosis antibiotica gewoon weer bovenop. Als het ingrijpen door de mens aan deze kant dus wordt getolereerd en zelfs gestimuleerd, waarom dan ook niet aan de kant van de dood, door mensen ook zelf hun levensduur te laten bepalen?
Het vraagstuk rondom het voltooid leven betreft een totaal nieuwe discussie in Nederland, waarbij het draait om de vraag of mensen vanaf een bepaalde leeftijd zelf moeten kunnen bepalen wanneer ze het leven laten. Klinkt eigenlijk niet zo gek voor een land waar er aan de vrije wil van mensen zoveel waarde wordt gehecht. Maar hoe individualistisch de westerse samenleving ook mag zijn, ik kan me niet voorstellen dat een dergelijk besluit alleen de persoon raakt die het betreft. Waarom zou zo een besluit dan ook door alleen die persoon genomen kunnen worden? Is de dood niet gewoon iets waar wij ons als mens in moeten berusten, in plaats van er ons rust in te gaan zoeken?
Monique Badloe, 23 maart 2011