Op zich een voor de hand liggende vraag, waar je meteen op zou antwoorden door jezelf simpelweg voor te stellen. We hebben immers allemaal een naam. Maar dat is nu precies de kernvraag bij de deze uitzending van Chatney: Ben je alleen je lichaam, dus een biologisch wezen van vlees en bloed of is er meer? De meeste mensen zullen met mij eens zijn dat we meer zijn dan een stoffelijk voorkomen, wij mensen hebben immers gedachten, gevoelens, wensen, een intellect en nog veel meer ontastbare zaken die ons maken tot wat we zijn. Desondanks leven we in een tijd waar we in verhouding veel meer bezig zijn met de buitenkant, hetgeen we van een ander kunnen zien, dan met de binnenkant. Ik vraag me af waar dat aan ligt. Is het pure onwetendheid of is het pure noodzaak om je te confirmeren aan een wereld waar alles om de buitenkant draait?
Ik keek laatst naar een documentaire over een man met een zeldzame medische aandoening waardoor hij o.a. een ernstig misvorm gezicht heeft. De meeste mensen die hij in het openbaar tegenkomt, rennen voor hem weg of maken hem belachelijk. Zijn hele leven heeft hij al te maken met mensen die hem vol afschuw bekijken en hem puur en alleen op de buitenkant beoordelen. Het mooie aan het verhaal van deze man is, dat hij zich op een gegeven moment heeft neergelegd bij zijn uiterlijk. ‘Dit is wie ik ben, en ik accepteer het volledig’. Hij weigerde nog langer pijnlijke operaties te ondergaan en ging verder met zijn leven. Sterker nog, zijn uiterlijk ziet hij nu als iets dat hem uniek maakt, het is als het ware zijn kracht geworden. Vol bewondering voor zijn levenslust en positieve houding volgde ik zijn verhaal terwijl ik besefte dat we inderdaad in een wereld leven die je letterlijk afrekent op de buitenkant.
Maar die buitenkant betreft nog veel meer dan alleen ons fysieke voorkomen. Het gaat bijvoorbeeld ook om je carrière of je relatie. Eigenlijk alles wat mensen van je kunnen zien. Tegenwoordig kunnen we door het gebruik van social media veel meer van elkaar zien en weten, al ken je iemand helemaal niet zo goed. Een gemiddeld profiel op facebook bevat foto’s, informatie over iemands burgerlijke staat, over familie en vaak nog veel meer dan wat we eigenlijk over onszelf zouden prijsgeven tijdens bijvoorbeeld een gesprek met een vreemde die je op straat zou tegenkomen. Eigenlijk krijg je al een behoorlijk compleet beeld van iemand die je nog nooit hebt ontmoet, alleen al door naar zo een facebook pagina te kijken.
Die sterke focus op de buitenkant is tekenend voor de manier waarop wij ons leven inrichten. De waarde die wordt toegekend aan uiterlijke zaken, kan een behoorlijke (sociale) druk tot gevolg hebben vanwege sterke verwachtingen uit de omgeving. Ik denk dat iedereen daar wel op de een of andere manier mee te maken heeft (gehad). Het gaat er echter om hoe je uiteindelijk met die verwachtingen omgaat. Tijdens het maken van deze uitzending van Chatney heb ik voorbeelden gezien van mensen die hun eigen identiteit niet kunnen onderscheiden doordat ze als het ware worden verblind door de verwachtingen en sociale druk. Nu betekent het natuurlijk niet dat je alleen maar jezelf kan zijn door per definitie in te gaan tegen de gevestigde orde en het ‘gebaande pad’. Nee, ik geloof dat je jezelf kan zijn op het moment dat je jezelf de tijd en gelegenheid gunt voor zelfreflectie: ‘Wat wil ik? Wat kan ik? En, wie Ben ik?’
Het antwoord op deze vragen moet je niet worden opgelegd door de maatschappij, de directe omgeving of de heersende trend. Het daadwerkelijke antwoord op deze vragen kan je slechts weten door je tot je diepste ‘ik’ te wenden, je ziel. Dit is misschien niet de makkelijkste weg, aangezien het contact maken met de ziel veel toewijding en concentratie vergt. Het is veel aannemelijker om te overwegen dat je maar het beste jezelf kan aanpassen aan je omgeving en je moet laten meevoeren met de stroming. Voor een enkeling zou het kunnen werken, omdat er wellicht een ‘match’ is tussen wat de ziel ingeeft en wat de omgeving verwacht. Maar in de meeste gevallen weet je zelf het beste wat je wil, wat je kan en wie je bent.
Rekening houden met de verwachtingen uit je omgeving is heel iets anders dan je leven er totaal op afstemmen. Het eerste is iets wat ons tot mensen maakt, het tweede is iets wat ons onmenselijk maakt.
Monique Badloe, 24 januari 2012