‘De jongedame die zo gewelddadig verkracht werd dat ze stierf aan haar verwondingen, is even schuldig als de daders. Als ze vriendelijker geweest zou zijn tegen hen zou ze nog leven.’ Deze uitspraak van Asaram Bapueen, een zelfverklaarde goeroe, brengt een storm van kritiek teweeg in India en omstreken. ‘Maar die personen zijn niet de enige schuldigen’, oordeelde Bapu. ‘Jyoti is zelf ook deels verantwoordelijk. Waarom richtte ze zich niet tot God en nam ze niet de hand van een van die mannen vast? Als ze hen haar religieuze broeders genoemd zou hebben en smeekte om te stoppen, zou dit misbruik niet plaatsgevonden hebben. Dan zou zowel haar waardigheid als haar leven gered geweest zijn. Kan één hand klappen uitdelen? Ik dacht het niet.”
Het is natuurlijk verbijsterend, zo’n uitspraak van zo’n zelfverklaarde goeroe en het geeft tegelijk ook weer hoe veel Indiase mannen er (nog!) zo over denken. Vrouwen dragen volgens veel van hen hoe dan ook altijd bij aan hun aanrandingen en verkrachtingen. En Jyoti liep niet in een uitdagend kort rokje maar was fatsoenlijk gekleed. Hoe dan ook, zij was de klos. Keurig gekleed of niet, als vrouw heb je in India (en andere landen) altijd te maken met hitsige mannen die altijd wel een smoes hebben voor hun daad, daarin gesteund door vele geestelijken en dus ook deze “goeroe.” Een goeroe leidt je, als het goed is, van donker naar licht, maar dergelijke goeroes zijn representanten van het donkere deel van India, waaraan ook kastenstelsel debet is. Een donkere kant die nu wel heel extreem zichtbaar wordt en waarover de Indiase mysticus Sri Aurobindo zich ook zorgen maakte. Zo wees hij er eens op dat de spirituele diepgang van India bijna haar ondergang werd. India kent ook een donkere kant, één waarin taboes een grote rol spelen, zoals seksueel misbruik. Het zijn niet de verkrachters die schuld of straffen krijgen, het zijn de meisjes en de vrouwen die als seksslaaf werken die als uitschot van de samenleving worden gezien.
India kent een lichte en donkere kant, heeft een rijke spirituele traditie en heeft vele grote leraren voortgebracht, maar is nu naar mijn inziens in de greep van materialisme en consumentisme. India verwestert, zou je kunnen zeggen maar een groot deel van haar bevolking heeft niet dezelfde visie op vrouwen als in het Westen. En laten we eerlijk zijn, aan de huidige positie van de vrouw in het Westen is heel wat strijd aan voorafgegaan en er valt nog steeds veel te verbeteren! Ook het Westen kent nog steeds apenrotsgedrag en het superioriteitsgevoel van mannen. Ons past dus wel enige bescheidenheid als we oordelen over wat er in India gebeurt. En van onze westerse geschiedenis word je ook niet bepaald vrolijk. Net als India kent ook Duitsland een prachtige, rijke geschiedenis en heeft grote geesten als onder andere Goethe, Schiler Mozart en Beethoven voortgebracht. De verschrikkingen van de 20e eeuw staan wel in een heel schril contrast hiermee. Neem ook het Frankrijk van de verlichting en de revolutie die haar eigen kinderen opvrat en een Robespierre onder wiens wrede bewind duizenden hun leven onder de guillotine zagen eindigen. En zo kunnen we nog wel even doorgaan: het oude Rusland dat onder Stalin miljoenen naar de goelag stuurde en daar ombracht. En wij Nederlanders moordden er ook op los in het voormalige Nederlands Indië… Ons westerlingen pas dus wel enige bescheidenheid.
Een goede kennis zei deze week: “Jij zit toch bij die Hindoe omroep hé? Nou, die Hindoestanen moorden er ook op los daar in India.” Ik wees hem erop dat het hindoeïsme van oorsprong een vredelievende religie is maar evenals andere religies, ook fundamentalistische trekjes heeft. Dus ook zijn religie. Hij is SGP’er, een nest waar ik ook uit voorkom en waar de vrouw een zeer ondergeschikte rol speelt. Net zoals in ons land zo’n zestig jaar geleden nog het geval was.
De kennis was not amused toen ik hem hierop wees. Ik zat eens met hem op een terrasje waar ook enkele zomers geklede vrouwen zaten. “Die vragen erom om aangerand te worden,”zei hij. Ik waande me even in India…
Hindoes en boeddhisten hebben een reputatie van vredelievendheid, maar ook daar komen fundamentalisten voor waarbij vrouwen de eerste slachtoffers zijn. Ook het hindoeïsme is voor veel westerlingen tolerant. “Dat zijn romantische beelden die veel nuancering nodig hebben, zegt Paul van der Velde, hoogleraar Aziatische religies aan de Radboud Universiteit Nijmegen. „Het tolerante beeld van hindoes komt vaak van neo-hindoeïstische, tolerante groeperingen zoals de Bengaalse intellectuelen uit de negentiende eeuw. Zij hadden vaak contact met westerlingen.” Hindoefundamentalisme is dus sterk gelinkt aan politiek. Bij het ontstaan van de republiek India in 1950 zijn religie en politiek dan wel officieel van elkaar gescheiden maar voor veel hindoes in Azië zijn die twee onlosmakelijk met elkaar verbonden.” (1)
India’s donkere pet past ons allemaal. Alle volkeren en landen hebben een zowel lichte als donkere kant. En voordat we oordelen over welk land dan ook, past ook ons wel enige bescheidenheid, want die donkere kant zit ook in u en mij. Ook ik ken mijn minder lichte kant, dat zich vroeger o.a. manifesteerde tijdens het autorijden. Dan kon er een ongekende boosheid en geldingsdrang boven komen en ja, ik was ook toen al spiritueel bezig.
Op Facebook plaatste ik deze week deze tekst:
Zag net tijdens lange wandeling mijn schaduw. 1,92 lang. Waarom blij je mij vooruit lopen en loop je niet naast me, vroeg ik. Om jou bewust te maken van mijn aanwezigheid, zei hij.
Ik bedoel maar…Honest to God en myself . Als ik mij bewust word van die altijd aanwezige schaduw besef ik dat wat mannen vrouwen in India aandoen, ook in mij zit, maar richt me wel op die lichte kant in mij. En mijn schaduw wandelt gezellig naast mij. Zo zal door wat er in India gebeurt, ook het bewustzijn daar doorbreken, zoals dat al gebeurt. India’s lichte kant kan het land misschien wel gaan verlichten. Sri Aurobindo richtte met de Moeder Auroville op, een internationale gemeenschap, een stad in opbouw, gebaseerd op de ideeën van Sri Aurobindo en de Moeder, Mirra Alfassa. De bedoeling is onder meer de menselijke eenheid te realiseren. Mensen uit alle landen en volkeren, zonder onderscheid van geloofs- of politieke overtuiging, kunnen hier samen leven en een wereld creëren op kleine schaal, waar ook bewust gewerkt wordt in functie van de spirituele evolutie van de mensheid. Een wenkend perspectief en blauwdruk voor India en de hele wereldgemeenschap.
Aat-Lambèrt de Kwant
(1) Trouw 15 januari