De kogel is door de kerk ofwel door ons pluriforme mediabestel. Tijd voor een liberaal feestje dus, want bijna zestig jaar na hun eerste pogingen lijkt het de VVD en de PvdA te lukken het pluriforme omroepbestel de nek om te draaien, zoals Trouw collega Hans Goslinga terecht vaststelde. Als VVD-staatssecretaris Sander Dekker z’n liberale zin krijgt, gaat ons hele omroepbestel op de schop: de publieke omroep krijgt een algemeen karakter, waarin de overkoepelende organisatie de NPO de regie krijgt en omroepverengingen er niet meer toe doen. Ze worden niet afgeschaft, dat (nog) niet, maar het is duidelijk dat er een klimaat gaat ontstaan, waarin er geen plek meer voor ze is. Maar het wegbezuinigen van de wat Trouw denigrerend “omroepjes”op geestelijke grondslag noemt, zoals RKK, Ikon, Human, Bos en dus ook OHM, is volgens het christelijke dagblad en ook mijn krant, wel weer verdedigbaar. “Wie een protestants, een humanistisch of katholiek geluid wil laten horen, kan immers lid worden van EO, NCRV, VPRO of KRO.” Bij IKON, RKK en ZvK gaan overigens nu ook de stekkers eruit.
De conclusie die uit de voornemens van Dekker kan worden getrokken is dat de VVD uit is op revanchisme, op het uitbannen in ons omroepbestel van veel van wat met levensbeschouwing te maken heeft en ook de EO, NCRV en KRO zullen er op termijn eraan moeten geloven. Terecht wijst Goslinga op het beleid van culturele nivellering en gelijkschakeling op terreinen van omroep, onderwijs en kunsten.
En dan de zogenaamde F-omroepen. Het kabinet heft kleine religieuze omroepen als IKON en RKK vanaf 2016 op. Het kabinet vindt dat religie ‘achter de voordeur’ thuishoort en trekt daarom de zendmachtiging in. Ook de religieuze omroepen IKON Human, BOS, OHM en Joodse Omroep verdwijnen, waarmee een eind komt aan een klimaat waarin ook religieuze minderheden een stem kregen. Als Dekker zijn zin krijgt is er dus ook geen plaats meer voor OHM en als ik nu zeg dat ik dit betreur kan mij verweten worden dat ik nu preek voor eigen parochie. Zit wat in, maar ik heb jaren geleden al gewezen op deze ontwikkeling.
Het huidige bestel mag dan verwaterd en heel versnipperd zijn, het geeft wel ruimte aan die verschillen in de zendtijd die aan kerken en genootschappen van christenen, joden, moslims, boeddhisten, hindoes en humanisten. Maar religie en levensbeschouwing dreigen nu naar de periferie van de samenleving te worden verbannen. Achter de voordeur dus. Maar seculieren willen nog meer feestjes.
Nu zijn het de omroepen, maar binnen niet al te lange tijd zou ook wel eens de stekker uit de subsidie voor de geestelijke verzorgers gehaald kunnen worden. De Vrije Universiteit (VU) krijgt 2,6 miljoen euro subsidie om postdoctorale opleidingen voor hindoes en boeddhisten aan te kunnen bieden. Wat betreft het ministerie van Onderwijs dienen de opleidingen tot geestelijke het maatschappelijke belang, maar hoe lang nog?
De oude wijsheid leven
OHM is een Hindoestaanse omroep en ziet het als een uitdaging om de spirituele kanten van het moderne hindoeïsme in haar programmering tot uitdrukking te brengen. Deze uitdaging loopt als een rode draad door de programma’s. OHM zag en ziet het als haar taak om de weg van het hindoeïsme te vertolken in termen van persoonlijke groei, innerlijke ontwikkeling en duurzame verantwoordelijkheid. Het gaat er niet om met de Bhagavad Gita mooi netjes gekaft en afgestoft in de vitrinekast te pronken en het als het ware te aanbidden, zoals dat ook bij andere religies gebeurt, maar om dát wat er in de Bhagavad Gita gezegd wordt, ook toe te passen in het dagelijks leven en het ook te leven.
Het geheim van de ziel, het ware IK kunnen je vinden in de Bhagavad Gita. Daarin kun je de weg van verlichting vinden. Maar dan moet je wel erover filosoferen en erop reflecteren. In je eentje, of met familie en vrienden. Het hindoeïsme, vooral de mystieke tak, hecht veel belang aan de innerlijke weg. Het is deze visie die, als het kabinet de plannen doorzet, straks niet meer op radio en tv te horen is. Verwoord in programma’s die niet enkel is gericht op Hindoestanen maar op een brede groep spiritueel belangstellenden en waarnaar ook RK geestelijken en dominees luisteren, maar ook spirituele zoekers.
Het zijn trouwens niet alleen Hindoestanen die in de programma’s aan het woord komen, maar tal van auteurs waaronder onder andere ook predikanten die geïnspireerd zijn door de wijsheid van de Bhagavad Gita. Zo vertelden jaren geleden vertelden mensen (niet-Hindoestanen) in De Lotusvijver wat het omgaan met de Bhagavad Gita in het dagelijks leven voor hen betekent.
En Philip en Louise Engelen maakten een serie documentaires over de Bhagavad Gita, de parel van spirituele wijsheid uit het Indische epos de Mahabharata waarin de boogschutter Arjuna onderricht krijgt van de goddelijke leraar Krishna. De serie werd door OHM uitgezonden. Stap voor stap, hoofdstuk voor hoofdstuk werd de Gita door Mansukh Patel uitgelegd. Bij elkaar twintig afleveringen van een half uur. Deel 18 van de serie werd op het World Media Film Festival bekroond met de Intermedia Golden Globe Award. Het is mede aan dergelijke programma’s te danken dat de belangstelling voor de Bhagavad Gita in het bijzonder en de oude Vedische wijsheid in het algemeen, fors is toegenomen. En voor mij en andere niet hindoestaanse OHM-collega’s is die wijsheid een dagelijkse van inspiratie. Velen zijn helaas niet bekend met deze kennis en hetzelfde geldt voor de politiek waar alleen nog maar wordt gedacht aan de economische factoren.
Kali-yuga is niet alleen het tijdperk van grote planetaire veranderingen, maar ook het tijdperk van twist, ruzie, machtsstrijd, disharmonie en oorlog. Vooral in en tussen de godsdiensten zien we dit overal oplaaien. Was het Mahatma Gandhi die in zijn tijd het vuur van de haat tussen de diverse godsdienstgroepen trachtte te blussen, lijkt zijn boodschap niet aan te komen bij elkaar bestrijdende religies.
Ook aan yoga werd door OHM veel aandacht besteed
Velen doen aan yoga zonder zich te realiseren dat yoga zijn oorsprong vindt in de beschaving van de Indus Vallei en dat de technieken door de Indus uitgeoefend werden om spirituele groei te initiëren. Een misvatting in het Westen, die ook in het Oosten ontstond, is dat yoga het beoefenen van asana’s enkel (poses) inhoudt. In feite is dit maar een klein deel van het geheel en wordt de rest vergeten. Yoga geeft ons de sleutel om de weg naar binnen te bewandelen en de connectie te maken met onze ziel, het ware IK.(1)
OHM heeft aan deze dingen vaak programma’s gewijd en als ik dit zeg gaat het mij niet enkel om de inkomsten die ik ga missen. Als OHM verdwijnt. Ik werk al haast twaalf jaar voor OHM en hoop dat nog lang te mogen doen. En ook buiten OHM blijf ik publiceren over het hindoeïsme en ook over het universeel hindoeïsme, mede geïnspireerd door Vivekananda, Sri Yukteswar en Yogananda. De bekering (2) van het Westen was een welbewust doel van deze goeroes, al zou ik liever een andere term gebruiken. Yukteswar kreeg van avatar Babaji de opdracht een vergelijkende studie te maken van het hindoeïsme en het christendom. Hun inzichten zijn nog steeds van groot belang voor het rationele en materialistische Westen, maar net zo goed voor het Oosten waar ook sprake is van een blind materialisme en het recht van de sterke geldt.
Jammer dus als ooit voor OHM de stekker eruit gaat maar wie weet kan dat ook een blessing in disguise zijn. Internet en Internet TV bieden tal van mogelijkheden zonder aan strenge overheidsregels gebonden te zijn, hoewel er al signalen zijn om die (internet) vrijheid wat in te perken. Niet bij de pakken neerzitten dus, maar denken aan mogelijkheden.
Aat – Lambèrt de Kwant
(2) zie Prana nr. 192)
(2) Jacob Slavenburg/ John van Schaik, Geheimen en onthullingen van westerse esoterie. Ankh-Hermes 2012.