Het essay voor de Maand van de Spiritualiteit is dit jaar geschreven door Jan Mulder. Het essay heet Doodstil. Ik heb me afgevraagd hoe het mogelijk is dat een essay met een dergelijke titel geschreven werd door een man die zelf niet of nauwelijks stil te krijgen is. En wat zal zijn betoog überhaupt met spiritualiteit te maken hebben? Maar eens googlen en kijken wat hij daar zelf over zegt. Over stilte bijvoorbeeld.
Ik citeer: ‘’We gaan voor de fijne stilte, met een zangvogel erbij, een eenmotorig vliegtuigje hoog in de lucht, een boom vol zoemende bijen erbij kan ook.’ Ik kan me die vorm van stilte heel goed voor de geest halen, maar is het ook spiritueel? Tot hij laat zien hoe het gedaan is met zijn rust als de hysterie van de oprukkende windmolens in zijn achtertuin opmerkt. “Het drijft hem tot wanhoop en diep vanbinnen weet hij dat hij een bloedige strijd tegemoet gaat, een conflict tussen goed en kwaad, stilte en lawaai, rechts en links, vrouw tegen man.”
Jan Mulder (1945) is ex-voetballer, columnist, schrijver en televisiepersoonlijkheid. Mulder laat zien hoe wij mensen heel makkelijk in de wereld van de dualiteit terecht komen, van de tegenstellingen en de conflicten. En dat terwijl de Indiase leert van Advaita juist leer dat die dualiteit er niet is. Het brengt me bij de vraag wat spiritualiteit eigenlijk is. En Jan Mulder maakt het me niet zo moeilijk. Spiritualiteit heeft alles te maken met het pogen om aan nutteloze, vaak schijnbare tegenstrijdigheden voor bij te komen. Zo worden in het westen zelfs de woorden religie en spiritualiteit tegen elkaar uitgespeeld. Ik vroeg pas geleden aan iemand of zij een religieus mens was. Het antwoord luidde: “Nee, ik ben niet religieus, ik ben spiritueel.”
Ik moet glimlachen. Zelf maak ik het onderscheid tussen die begrippen ook steeds minder. Alles draait uiteindelijk om bewustzijn. De zin van het leven kun je samenvatten met het woord bewustzijn. Als iemand me zou vragen wat spiritualiteit is, dan zou ik nu antwoord geven met dat woord: bewustzijn. We mogen ons ervan bewust zijn dat we leven. We hebben de gelegenheid gekregen om dat leven met elkaar te delen. En we krijgen de kans om in dat leven elke keer weer de liefde op te zoeken.
En met liefde bedoel ik dat ene, dat essentiële dat iets toevoegt aan het bestaan. Spiritualiteit en religie kan daarbij een prachtige inspiratiebron zijn. En wat is hindoespiritualiteit in moderne bewoordingen? De Bhagavad Gita en de Ramayana leren me om me niet af te vragen: ‘wat kan ik van het leven krijgen?’ Maar: ‘wat kan ik het leven bieden? Wat kan ik mijn omgeving bieden? Wat kan ik de mensen met wie ik leef bieden?’
Osho zei het zo mooi: ‘We krijgen de kans om elk moment te kiezen voor liefde. Dus bij alles wat je doet, laat liefde dan het criterium zijn. Als je het pad volgt van liefde, laat bewustzijn dan als criterium functioneren. Als plotseling vanuit het niets, vanuit het centrum van je liefde, een vlam van bewustzijn begint te branden, dan ben je thuis gekomen.’ De maand van de spiritualiteit mag dan afgelopen zijn. Als we zo leven gaat de spiritualiteit nooit voorbij. En daar kun je weer stil van worden. Doodstil.