God wordt door Avatar Adi Da Samraj beschreven als de Perfecte Bevrijder. Ik voel me thuis bij de woorden van deze spiritueel leermeester die zijn wortels heeft in het Indiase denken. Hij ziet God niet primair als de schepper van hemel en aarde, dus als de veroorzaker van het vele lijden waarmee we in de dagelijkse werkelijkheid geconfronteerd worden. Hij ziet God niet als de eerste oorzaak, de ultieme ander of als één van de objectieve ideeën van door mensen gemaakte filosofie. God is niet één of ander beeld dat gecreëerd door het ego. God is die waarheid, die je helemaal in de vrijheid plaatst. ‘God is Eleutherios, de Perfecte Bevrijder.’
Nu is het thema bevrijding en verlossing niet nieuw in de wereld in de wereld van religie. Er zijn in de wereld van religie en godsdienst niet zoveel varianten te vinden als er mensen zijn. En er zijn tal van misverstanden over. Veel religieuze stromingen – van oost en west – hebben de neiging om die verlossing te beschrijven als een soort ontsnapping uit het aardse tranendal. In het kerkelijke christendom heeft het begrip verlossing vaak model gestaan voor een verlossing van persoonlijke zonden, waarbij de ziel beschadiging zou kunnen oplopen in de modderpoel van het bestaan.
Deze zonden gingen natuurlijk altijs weer over liefde en intimiteit. Het zou gevestigde religies in deze tijd niet misstaan om op middeleeuwse misvattingen over de aardse verleidingen terug te komen en de moderne mens beter te begeleiden in het lichamelijke deel van het menselijk bestaan. In modernere opvattingen van de Bhagavad Gita, dat magistrale Hindoe-epos, wordt de ziel overigens niet gezien als iets dat beschadigd kan worden door persoonlijke zonden op het gebied van liefde en intimiteit, maar als liefdevol, onveranderlijk en tijdloos.
In de jaren zeventig en tachtig kreeg de Zuid-Afrikaanse bevrijdingstheologie grond onder de voeten op het Europese continent. Prachtig om te zien hoe dit denken ondermeer werd beïnvloed door Mahatma Gandhi en de zijnen. God werd een dimensie die zijn mensen bevrijdde uit de slavernij. God werd op de eerste plaats de bevrijder van de mens uit onderdrukkende politieke en sociale structuren. Het is wel jammer dat deze maatschappelijke opvatting over bevrijdende religie pp langere termijn niet veel weerklank heeft gevonden.
Mijn hart gaat open op het moment dat God in relatie wordt gebracht met dat thema ‘bevrijding’. Ik ben de bevrijdingstheologie nog steeds dankbaar dat ze stem heeft gegeven aan het verlangen van de lijdende mens in diverse delen van de wereld naar een rechtvaardige samenleving. Deze theologie heeft de sociaal-politieke strijd van de armen en verdrukten opnieuw op de agenda van de religieuze instituten gezet.
Maar zoals gezegd heeft het steeds ontbroken aan een bevrijding van de mens op het emotionele, psychologische vlak. Toen ik het boek ‘Eleutherios’ onder ogen kreeg las ik bevrijdende woorden over de relatie God-mens-LichaamGeest. De thema’s ‘liefde’, ‘relaties’ en ‘geluk’ worden in verband gebracht met God als bevrijder. De woorden komen in het perspectief van bevrijding te staan.
Het is ook fascinerend om te zien hoe het begrip ‘zonde’ – in religieus opzicht een heel besmette term geworden – wordt geduid als datgene wat mensen niet in verbinding laat zijn met Liefde, Relatie en Geluk. God is Relatie, ‘zonde’ is het je identificeren met het niet-in-relatie zijn. Waar de gevestigde religies hun best doen om het zondebegrip te misbruiken om macht te verkrijgen over de levens van mensen op het gebied van liefde en intimiteit, toont deze spirituele weg een totaal ander perspectief.