Omgaan met schaduwkanten

Veel van onze angsten hebben een basis in onze vroege kindertijd. Als we ouder worden, willen we veel niet meer weten, we willen de pijnvergeten, opnieuw fris beginnen. Maar ligt dat allemaal zo eenvoudig?Verdrongen kwetsuren kunnen een vreemde uitweg zoeken in wat we dan schaduwkanten noemen. In de afgelopen tien jaar nam het volume van mensen die gebruik maakten van geestelijke gezondheidszorg met gemiddeld 6,5 procent per jaar toe. De kosten daarvan stegen dramatisch naar een miljardenbudget. Je kunt rustig zeggen dat men zo bang is om ongezond te zijn, dat die angst op zichzelf al tot ziekte leidt. Bange mensen passen zich erg veel aan, bang als ze zijn voor kritiek. Bang om ergens niet meer bij te horen.

Het risico is dan dat je niet meer jezelf durft te zijn, dat je eigenlijk wordt wat anderen van je maken. Je gaat misschien zelfs leven naar wat anderen van je zeggen. We zeggen dan dat je jezelf een projectie van andermans beelden laat aanpraten. Je doet jezelf bijvoorbeeld veel beter voor dan je in wezen bent. Er zijn ook mensen die zichzelf onderdanig, dienstbaar of simpeltjes voordoen, maar daarmee eveneens anderen een rookgordijn voorhouden, omdat ze veel dominanter zijn dan ze zelf leuk of wenselijk vinden.

Schijnheilig
Als je van jezelf weet dat je schijnheilig bent, is dat natuurlijk niet fraai maar je weet het tenminste. Het wordt ingewikkelder als je al je slechte eigenschappen zo verstopt, dat je er niet eens zelf meer bewust van bent. Een ander, je partner bijvoorbeeld of een kind, moet je dan soms nadrukkelijk wijzen op bepaald onaangenaam gedrag en je dwingen te gaan zoeken naar de achterliggende oorzaken daarvoor. Misschien wil je dan eindelijk aan een geliefde of iemand anders, die je vertrouwt, iets kwijt over je motieven om iets op die bepaalde manier te doen of te laten. Er zijn ook mensen die zichzelf onderdanig, dienend en simpel voordoen, maar ook daarmee anderen een rookgordijn voorhouden, omdat ze veel dominanter zijn dan ze zelf leuk of wenselijk vinden. Een schaduwkant ontstaat meestal in je kindertijd. Het kan gaan om een zogenaamd slechte eigenschap of onhebbelijkheid, die je ouders al vroeg opmerken en afstraffen. Je durft er niet verder mee te experimenteren, omdat je er afkeuring en beperkingen op bent gaan verwachten. Onbewust wil dat weggestopte deel zichzelf toch manifesteren omdat de ziel wil uitvinden hoe het betreffende proces getransformeerd kan worden. Het kan eveneens gaan om een zogenaamd goede eigenschap, die tussen andere ‘ goede eigenschappen verdwaald raakt. Je blijkt bijvoorbeeld leuk te scoren met je leuke clownoptredens maar je tekeningen vindt niemand bijzonder. Dus je raakt je tekendoos nooit meer aan Jammer.

Het krabbenemmerprincipe
Het kan ook zijn dat je in je onzekerheid over jezelf helemaal het gedrag en/of de manier van kijken van een van je ouders bent gaan imiteren. Een opvallende kwaliteit kan eveneens negatieve aandacht oproepen. Je ouders vinden je bijvoorbeeld een poehaprinses of een opscheppertje, ze ergeren zich aan jouw geldingsdrang maar misschien wel uit verkapte jaloezie. Dat is het krabbenemmerprincipe: de andere krabben in de emmer trekken degene die probeert te ontsnappen naar beneden. Het kan zijn dat je vaardigheid niet paste in het gezin waar je opgroeide. Je kon bijvoorbeeld eigenlijk wel een beetje gitaar spelen, maar je oudere broers waren vioolvirtuozen en toen ben jij maar iets anders gaan doen. Of je paranormale inzichten maakten de hele familie zo aan het schrikken dat jij van schrik dat hele gebied voortaan hebt afgesloten. Helaas, ooit, ergens, wil die energie zich laten kennen. En dus? Word je ziek, krijg je onverklaarbare pijnen, raak je opgefokt van dingen zonder dat je het waarom begrijpt. Een schaduwkant dringt zich niet zelden aan je op door middel van ‘ongewenste gedachten. Des te meer jij je laat regeren door je verkramping, perfectionisme, morele of kerkelijke dogmas of beleefdheid, hoe meer last je van je zelfonderdrukking krijgt. Dat kan later zich tonen als dementeren, Alzheimer, reuma en vergelijkbare narigheid. Veel mensen proberen ook hun schaduw te verdoven met alcohol, drugs, roken en obsessief eten of tv kijken. Beter niks doen, passief rond hangen, dat ene vreselijke te gaan doen. ‘Pleasing, het alsmaar plezieren van de ander, is eveneens een knappe manier om niet naar je eigen behoeften, neigingen of passies te luisteren. Hé, jij vindt je eigen passie fout? O jee. En dan ga je dus een half leven besteden aan het bestrijden van zon vergelijkbare hinderlijke hartstocht in je partner of kind?

Blinde vlekken
Schaduwkanten hebben een sterke relatie met blinde vlekken. Een veel voorkomende schaduwkant is ergernis over bepaald gedrag van een van je ouders (soms een broer of zuster). Jij gaat er alles aan doen om dus niet op je vader of moeder te gaan lijken. Juist daardoor krijg je het moeilijk om hun gedrag beter te kunnen begrijpen en te vergeven, want jij drukt weg dat je eigenlijk ook een beetje puntje, puntje () bent, net als hij of zij. Ondertussen ben je eigenlijk onnatuurlijk bezig. Je bent juist niet jezelf omdat je krampachtig niet een ander wilt zijn. Jammer want als je zo afzet tegen een bepaalde ouder dan kun je vaak diens ‘goede eigenschappen evenmin tot bloei brengen. Een schaduwkant is in de horoscoop terug te vinden onder allerlei aspecten, meestal onder vierkanten, opposities en inconjuncten. Als je ermee geconfronteerd wordt, reageer je meestal ongelovig (IK?). Zo ken je jezelf niet, zo wil je ook niet zijn, de ander zal wel met een projectie van zichzelf bezig zijn naar jou (Kijk jij eens eerst lekker naar jezelf!). Pas als je vaker zon kritiek hebt gekregen, kan er een kwartje door gaan vallen. Juist partners zijn de aangewezen spiegels. Ze hebben je lief en maken het je daarom zo moeilijk. Je komt er achter hoe enorm je liefde kan zijn en een tijdje later hoe afgrijselijk je teleurstelling en haat. Dank je wel, gehate, geliefde ex!

Astrologische talenten en handicaps
Schaduwkanten kunnen juist kwaliteiten worden als je ze erkent, lief hebt, vergeeft en ze in de juiste context plaatst. Handicaps en talenten kunnen elkaar in één karakter mooi aanvullen. Een zekere gierigheid kan (astrologisch gezien een Saturnusaspect bijvoorbeeld) heel nuttig en beschermend werken naast een te joviale vrijgevigheid (een Jupiter-eigenschap) of een vertroebelde kijk op de realiteit, illusiedenken of grootheidswaan (Neptunusproblemen). Twee ‘ slechte neigingen kunnen elkaar dus in een ongewone balans houden. Een overdreven mentaal gevoel voor Steenbok-rechtvaardigheid kan op die manier een onhandige Schorpioenemotie als jaloezie in bedwang houden. Een conservatieve doe-maargewoon- dan-doe-je al-gek-genoeg houding (Stier-aspecten) kunnen een neiging tot gevaarlijke experimenten (Uranus-afflicties) misschien net voldoende intomen. Een andere kant van de medaille is er ook: als je jezelf steeds moet dwingen (of je omgeving dwingt dat af) om een bepaalde schaduwkant (verbale of fysieke drift of andere agressie) te beheersen, dan kan daar ook uiteindelijk een zeker beschavingsinstrument uit ontstaan. En dan is iedereen weer blij met die vooruitgang.

Spiritueel omgaan met je schaduw
Spiritueel omgaan met je schaduwkanten betekent voor mij, dat je een poging doet om je bestaan op aarde te koppelen aan bewustwording. Dat je probeert te werken en te leven vanuit het besef van een karmische opdracht. Op aarde zijn houdt dan in, dat alles wat je overkomt een leerervaring is. Dat alles precies goed is en bovendien dat jij het onbewust zelf zo naar je toe getrokken hebt. Soms jij als individu, soms jij als lid van een karmische groep (als Nederlander, als Hagenaar, als lid van een bepaalde familie enz.) Soms heeft zon groep een voortrekker nodig, een pionier. Het zwarte schaap in de familie is dan essentieel voor de bewustzijnsontwikkeling van de hele clan. Een herwaardering van de schaduw en waarom die schaduw nou juist zich hier en nu zich manifesteert, kan een transformatie van de hele groep op gang brengen. Zelfkennis is hier de sleutel. Een orakel (Tarotkaarten, I Tjing, Runen, een horoscoop of iets anders) met betrekking tot je blinde vlek kan je daar veel steun in bieden. Hoe minder je het antwoord begrijpt, hoe waarschijnlijker het is dat je helemaal goed zit bij het onderzoeken van je verborgen, verdrongen kinderpijnen, ontmoedigingsfrustraties en compensatiemanoeuvres. En onthoud: wie geen pijn heeft, gaat niet naar de dokter. Pijn is fijn, bloed moet en au is goed. Dan kan de pus immers uit de wond. En dan kan de schaduw in het licht worden gebracht.

Peter den Haring
bedrijfskundige, coach, astroloog en hypnotherapeut
uit: OHM Vani april/juni 2010