Dit is een tijd van crisissen, zowel macro als micro. De wereld dreigt af te stevenen op een wereldwijde crisis. Het is ook een tijd van onthullingen van misbruik van kinderen. Mensen vallen van hun voetstuk en gaan diep door het stof. “Alles moet open, van misbruik naar heelheid”[1] zo luidt de titel van een zaterdag in het Gelderse Velp gepresenteerd boek, waarin Dianne Bosch haar incest-verleden beschrijft. Op haar vierenveertigste ontdekt ze via flashbacks dat ze als baby door haar vader en later door haar opa misbruikt is. Het gooit haar hele bestaan door elkaar, volgt een opleiding hypno- en reïncarnatietherapie waar ze leert haar verwonde kinddelen te helen. Duidelijk wordt dat het misbruik is doorgegaan tot in haar negende jaar en dat er ook sprake was van groepsmisbruik. Als ze op zoek gaat naar de zin en betekenis van deze ervaringen komt ze uit bij The Course of Miracles, (Een cursus in Wonderen), waarbij vergeving een belangrijke plaats inneemt. En het is juist om dat element van vergeving dat ik dit boek van Dianne Bosch noem.
In zijn voorwoord in het boek zegt Willem Glaudemans, eindredacteur van Een Cursus in Wonderen en auteur van het boek Het Wonder der Vergeving: “Dianne bewandelt grofweg twee wegen: de weg van vergeving en bevrijding; en de weg van de spiritualiteit die haar verhaal in een groter kader kan zetten en zo zin kan geven. Wat is de opdracht van deze ziel om juist dit te moeten ervaren? Die vraag gaat Dianne gelukkig niet uit de weg. En zodoende wordt haar boek een boek met meerwaarde: iedereen die heftige pijnlijke ervaringen heeft meegemaakt kan nu hiervan leren dat er altijd licht is aan het eind van de tunnel.” “Vergeving is essentieel om je te bevrijden van een pijnlijk verleden. Dianne weet dat ook, onder andere dankzij Een cursus in wonderen, haar lijfboek, waarin vergeving centraal staat. Vergeven gaat niet over de ander, maar over jou. Over jouw oordelen, wrok, grieven, haat en slachtofferschap. Vergeving is een weg van innerlijke bevrijding, waarbij je in principe de ander niet nodig hebt.”
Ik ken Dianne al heel lang, deed sessies bij haar met het oog op het geweld in mijn jeugd en vroeg haar ook dagvoorzitter te worden van de symposia die ik organiseerde. In die tijd had ik ook al weet van haar worstelingen met haar verleden, waarin zij zelfs in een kerkgebouwtje met chloroform werd weggemaakt en vervolgens misbruikt. Wat vaak opvalt bij slachtoffers van misbruik is de haat naar de daders. Niet zo verwonderlijk natuurlijk. Daarom is het goed dat er nu eens een boek verschijnt waarin niet enkel over het misbruik gerept wordt maar dat ook perspectief biedt. Ik weet het, vele slachtoffers kunnen daar niet veel mee en binden de strijd aan om erkenning en om het misbruik aan de kaak te stellen. En het is goed dat dit gebeurt en dat alles open gaat, ook over misbruik in kringen waar je het nu juist niet van verwacht. Dianne bewandelt een andere weg en kwam tot de conclusie dat ze geen bevestiging van anderen nodig heeft, zichzelf kan vergeven en dat ze deze weg is gegaan om misbruik uit de wereld te helpen.
En het is juist die andere weg waarop ik graag wil wijzen. Helen Schucman die samen met William Thetford Een Cursus in Wonderen schreef en de tekst naar eigen zeggen via een innerlijke stem gedicteerd kreeg, was als psycholoog werkzaam aan een Amerikaanse universiteit. Toen er steeds meer conflicten kwamen, verzuchtte zij: “Maar er moet toch een andere manier zijn om met elkaar om te gaan!” Deze houding is kenmerkend voor Een Cursus in Wonderen en heeft velen later geïnspireerd.
Er moet ook een andere weg zijn dan haat en wrok en ik citeer nogmaals Willem Glaudemans: “Heel bijzonder is het dat we via de opa van Dianne een kijkje krijgen in de hemel en vooral hoe de ziel daar verder leert van zijn aardse ervaringen en het leven kan zien in het grotere perspectief van de opdracht van de ziel. We noemen dit de levensschouw, het overzicht dat je van je leven krijgt en hoe je daar met mildheid en mededogen naar gaat kijken. Het kan ons hier en nu leren om ons leven en onze gedachten en intenties te zuiveren. Want elke gedachte heeft een effect. Na de fysieke dood zie je in de levensschouw alle gevolgen van je daden en gedachten op alle andere mensen in je omgeving. Dat inzicht alleen al kan ervoor zorgen dat je nu je leven ingrijpend verandert en zuivert en werk maakt van je spirituele groei. En dat is in deze tijd van snelle bewustzijnsontwikkeling sowieso noodzaak.”
Willem Glaudemans raakt hiermee de kern in een tijd dat ministers en staatsecretarissen in feite roepen dat je als burger erop los mag meppen als je een inbreker betrapt. Ik zeg niet dat je alles zo maar moet laten gebeuren en ik weet ook niet hoe ik reageren zou, maar er wordt door dit te roepen wel een klimaat geschapen waar ik niet blij mee ben. Straks loop ik per ongeluk iemands tuin binnen en wordt dan meteen neergeknuppeld. We pikken niets meer van elkaar om over vergeving maar te zwijgen.
Zelf heb ik ook een jeugd achter de rug met veel geweld en schrijf daar een boek over, maar in mijn lezingen over “De heling van je innerlijk verwonde kind” wees ik er altijd op dat ik niet met wrok omkijk en dat werd niet altijd begrepen. Maar ik ken ook mijn eigen minder prettige en donkere kanten die je leert kennen als je de spirituele weg gaat. Rudolf Steiner, de grondlegger van de antroposofie, sprak van afzichtelijke draken en monsters die je op die weg kunt tegenkomen en wie sommige tempels in India wil binnengaan, passeert ook in steen uitgehouwen gedrochten. Waarmee duidelijk wordt gemaakt dat als je de tempel wilt binnengaan ook bereid moet zijn de confrontatie aan te gaan met die donkere delen in jezelf, waarna de heling, vergeving vooral aan jezelf kan plaatsvinden.
Nee, het heeft geen zin om in wrok om te zien naar wat je werd aangedaan. Zelf maak ik nu dingen mee die niet bepaald rechtvaardig zijn maar ik kijk tegelijk naar wat me dit te zeggen heeft en zie tegelijk weer nieuwe kansen en perspectieven. In die zin kan een crisis een kans zijn. Dat geldt voor onszelf en voor de samenleving in geheel. In verband met een Lotusvijver-programma over rituelen schreef Maya Gangaram Panday mij: “De Vedische manier van leven geeft hét kader waarbinnen men tot spiritueel wasdom kan komen, zijn zinnen kan beteugelen, zijn relatie met zijn omgeving kan ervaren en de significante betekenis van deze relatie begrijpt. De Kali-yuga waarin Goddeloosheid zal zegevieren en het ego het wint van de ziel. Misschien dat het daardoor beperkend aanvoelt in ons spirituele pad. Voor mezelf sprekend kan ik zeggen dat het enorme uitdagingen op mijn pad biedt.”
Mooi gezegd: de Vedische manier van leven geeft een kader waarin we tot spirituele wasdom kunnen komen en de relatie met onze omgeving kunnen ervaren én, voeg ik eraan toe, kan verbeteren! Want als je met de Veda’s bezig bent en die oude wijsheid wilt uitdragen moet je ook bereid zijn die te leven. Er moet een andere manier zijn om met elkaar om te gaan zei Helen Schucman terecht, vooral als we een spirituele boodschap willen uitdragen maar daar komt het helaas niet altijd van. De praktijk toont in deze Kali-Yuga tijd, onthutsende voorbeelden; dat zie je overal. Ego’s, botsende ego’s, haantjesgedrag, manipulaties, bedrog, misbruik, het komt overal voor maar vooral op plekken waar je het niet zo verwacht. Mensen, grote namen die kritiekloos werden geadoreerd, vallen van hun voetstuk, hun omgeving in verbijstering achterlatend. “Ze zijn als een nacht die spreekt over het licht en deden zich voor als engelen van het licht. Hun onderricht bestaat uit gladde, mooie woorden, taallussen die de ziel verstrikken, beloftes die het hart verwarren.”[2]
Het gaat erom in deze tijd alert te blijven, ook voor de schijnverlossers die roepen dé oplossingen in deze crisis te hebben en als rattenvangers van Hamelen massa’s achter zich aan krijgen. Tegelijk is het goed om daar ook weer met een zekere mildheid en mededogen naar te kijken, ook al is het nodig dingen aan de kaak te stellen en de klok te luiden over misstanden, maar niet in een sfeer van de roep om wraak en vergelding. Ook als we met schokkende zaken geconfronteerd worden, kunnen we ook daar anders mee omgaan.
Er is een andere weg dan vergelding, een andere weg dan er maar meteen op los slaan, waarmee we in een heilloze neerwaartse spiraal getrokken worden. Het schokkende boek van Dianne Bosch is daarom een boek met een meerwaarde en ik citeer weer Willem Glaudemans: “Iedereen die heftige ervaringen heeft meegemaakt kan nu hiervan leren dat er licht is aan het einde van de tunnel. Als Dianne, met de grove grensoverschrijdingen door haar vader en opa, met geestelijke hulp zichzelf kan helen, dan is dat een lichtend voorbeeld om na te volgen, en dan kan iedereen het. Mits je stopt met beschuldigen en de innerlijke weg van genezing kiest.
Zo ken ik Dianne en Willem: als twee liefdevolle milde mensen en het is deze houding die in deze tijd van onthullingen en crisissen nodig is om met elkaar te overleven. En wat die Cursus in Wonderen betreft: schaf deze aan en zie hoe hierin ook de oude Vedische wijsheid is verwerkt.
Aat-Lambèrt de Kwant